Ko je Bajo Rančević? Neobični slučaj o ulici koja nosi ime prvog revolucionara u Nikšiću

Ironija je još žešća - kad se zna po kome ulica stvarno stvarno ime. Dakle, ispratite ono obilježje na ,,Google Maps“ ili ,,PlanPlus“: od Samačkog hotela i Integralovog naselja, pa glavnom ulicom koja vodi kroz Humca (Ulica 18. septembra), do odvajanja lijevo kod Perionice ,,Vujović“… I eto je tabla na jednoj privatnoj ogradi. Izdaleka stvarno možda djeluje da ćirilicom piše - ,,Baja Rančevića“. Malo se približite i već vam je jasno šta je po srijedi

Eno je, uredno obilježena na ,,Google Maps“ servisu, da se ko ne zagubi - u sred Humaca, Ulica Baja Rančevića.

Eno je i u čestim izvještajima CEDIS-a, dakle državne institucije - uglavnom radovi na mreži, pa restrikcije u predgrađima… Uredno je zabilježena i u ,,PlanPlus“ registru ulica za Nikšić (naravno, sa sve lokacijom pružanja na mapi), pa u medijskim izvještajima o komunalnom stanju u komšiluku (i na najčitanijim portalima u državi), pa i na servisima ,,mapa.in.rs“, ,,cartogiraffe“… I sve to - dostupno onlajn u jednom kliku, na ,,Google“ pretraživaču. A informaciju o njoj uredno ćete dobiti i na upit na bilo kom od aktuelnih AI servisa.

Problem? Evo ga, o ironijo nikšićka: nikad nije postojao neki Bajo Rančević, po kom bi se zvala Ulica Baja Rančevića! Niti se ulica, na kraju krajeva, tako zove, niti je u zvaničnom opštinskom registru. Niti je, na obje strane ulice, postavljena neka tabla sa imenom nekog Baja Rančevića. Tamo u Humcima.

Ironija je još žešća - kad se zna po kome ulica nosi stvarno ime. Dakle, ispratite ono obilježje na ,,Google Maps“ ili ,,PlanPlus“: od Samačkog hotela i Integralovog naselja, pa glavnom ulicom koja vodi kroz Humca (Ulica 18. septembra), do odvajanja lijevo kod Perionice ,,Vujović“… I eto je tabla na jednoj privatnoj ogradi. Izdaleka stvarno možda djeluje da ćirilicom piše - ,,Baja Rančevića“. Malo se približite i već vam je jasno: ,,Ulica Baja Raičevića“.

Dakle, sve se svodi na to - da pogledate malo bliže. Lokalcima je ili svejedno (Raičevića ili Rančevića, bože moj, šta je jedno slovo) - ili im je, spram oba imena i prezimena, svakako jasno na koji se komšiluk u Humcima to odnosi…

E sad, ko je Bajo Raičević. Tu priča postaje interesantna. Nećete o njemu naći skoro ništa onlajn - na primjer, biće pomenut u jednoj objavi udruženja boraca narodnooslobodilačkog rata (SUBNOR).

A istina je ovo: Bajo Raičević bio je praktično prvi revolucionar u gradu. Student prava, mladić od nekih 20 godina. Jedna tabla, u strogom centru u Njegoševoj pored ,,Una“ i ,,La Parizijen“ - će vam sve tu reći. Da su se ljevičari i komunisti prvi put tu okupili u gradu, 1920. godine; da je prvi sekretar partijske organizacije bio taj student Bajo Raičević. 

E sad, što nam je to bitno. Što je u godinama identitetskih trvenja - jedan mladić tu bio među prvima koji su se bavili socijalnim temama i radnicima. Praktično prvi Nikšićanin za koga znamo da su ga interesovale ljevičarske ideje, i da se za njih borio. 

Naravno - potpuno je legitimno da bam se komunizam, ljevica, bilo koja ideologija, ne sviđaju. Ili, da vam se ne sviđaju tekovine ili nasljeđe ili rezultati te ili bilo koje ideologije. Ipak, hajde da odemo korak dalje - da ostavimo po strani ideologiju. I da tog Baja Raičevića prosto shvatimo - kao jednu mladost za koju znamo da se praktično prva pobunila za nešto, bilo šta, u Nikšiću. A što se tiče radnika i društvene jednakosti. Mnogo godina prije svih ,,lijevih skretanja“, rigidnog autoritarnog sistema, Golog otoka - ili, bilo čega što sada možete zamjeriti komunistima.

Jer, taj Bajo Raičević je preminuo u mladosti. Samo nekoliko godina kasnije nakon osnivanja one prve partijske ćelije u Nikšiću. Znamo i to, da je preminuo od tuberkuloze - praktično deceniju ili dvije prije nego što je, otkrićem antibiotika, teška bolest bila izlječiva. Praktično - isključivo je bio dio vremena, kada su revolucija i ljevičarske ideje bile potpuno neukaljane. Preminuo je tako mlad - pa u njegovom bavljenju politikom stvarno nije bilo neke mrlje, ni prostora za tako nešto… Samo neukaljani ideali.

I shvatate onda, kolika je ironija - da se u Nikšiću ulica koja nosi ime prvog revolucionara u gradu - sa nekih zvaničnih državnih adresa pogrešno naziva imenom čovjeka koji nikad nije ni postojao?