Nikšićanin, najbolji drug Tina Ujevića – i knjiga koju je veliki pjesnik objavio u Nikšiću

Nikad Tin Ujević nije prošao nikšićkim ulicama, pa ni onim korzom, što je stalo u imenu jedne knjige. Ali je za Nikšić dalmatinski pjesnik neraskidivo vezan, i 69 godina od njegove smrti.

Postoji ta jedna bitna konekcija, važnija i od same zbirke pjesama ,,Auto na korzu“, koju je 1932. godine Augustin Tin Ujević objavio – u Nikšiću. I za to, da je veliki lirik jednu knjigu baš u crnogorskom gradu štampao, ste vjerovatno i čuli. Ali ta njegova jača veza sa našim gradom – su neki naši ljudi.

Sjajnu knjigu ,,Tin Ujević i Crna Gora“ objavio je naš književnik Pavle Goranović. Odatle, na primjer, možemo saznati – da je Tin tokom školovanja, bio stipendista Kraljevine Crne Gore – u onim posljednjim godinama pred Prvi svjetski rat!

Znamo da je 1913. kao emigrant stigao u Pariz. Da je bio veliki pobornik jugoslovenske ideje; da je u francuskom glavnom gradu, već formiran i cijenjen mladi pjesnik  - bio član Jugoslovenskog odbora. A da je, krajem decenije, bio u stalnim kontaktima sa ljudima iz crnogorske izbjegličke vlade. Tu su i započeti neki važni kontakti.

Ipak, ključni period je onaj posljeratni. Skoro cijelu deceniju živio je u Beogradu, otprilike do 1929. godine. I u tom periodu stekao, u književnim i širim krugovima – i veliki broj prijatelja i neprijatelja. Tada, početkom dvadesetih – počinje i da se potpisuje kao Tin. I postaje dio boemskih krugova, koje i tada – kao i danas – prepoznajemo i nalazimo u Skadarliji, u Hotelu ,,Moskva“...

 

Zamislite – Tin Ujević je 1925. protjeran iz Beograda – stražarno sproveden vozom do rodnog Vrgorca u Dalmaciji! Pjesnik, boemčina, umjetnik – tih godina u svakakvim krugovima biva optužen da je provokator ,,čuvara pristojnosti i društvenog morala“. A prosto – bio onako nekonvencionalan tip... A na kraju protjeran – zbog lažne optužbe da je u nekakve dućane provaljivao! Od kraja dvadesetih u Splitu, pa skoro deceniju u Sarajevu, pa pred početak Drugog svjetskog rata u Zagrebu.

E – uglavnom, tokom godina u Beogradu, upoznaje mnogo bitnog lika za nikšićku, crnogorsku i jugoslovensku kulturu. Slikar Mirko Kujačić, unuk serdara Rada Plamenca – iz Nudola, kod Grahova. Baletan, koji je usred Španskog građanskog rata, tridesetih slike izlagao sa Pikasom i Matisom u Parizu!

 

Kujačić je rodonačelnik socijalnog slikarstva na jugoslovenskim prostorima uopšte; bio je zakleti marksista, naravno boemčina... I veliki drug Tina Ujevića. Čiji je jedan važan portret načinio. Studirao je taj slikar i baletan (imao diplomu baletske škole!) i tehniku, pa glumu i vajarstvo... Nevjerovatno raskošan i jedinstven lik.

Iste godine kad je Tin objavio tu zbirku ,,Auto na korzu“ u Nikšiću – Mirko Kujačić organizuje jednu famoznu izložbu u Beogradu. U paviljonu ,,Cvijeta Zuzorić“ tu čita svoj ,,Manifest“, nešto kao program socijalnog slikarstva. Pojavio se taj baletan tu u plavom radničkom kombinezonu i krenuo da priča ,,protiv vječne ljepote, individualističke misli, a za poeziju napretka, za čovječansku misao“... Pa je jedne radničke cokule na izložbi uramio. I jedan praziluk, koji je uramljen nazvao ,,Koren beogradske umetnosti“.

 

Sredinom šezdesetih taj isti Mirko Kujačić glumio je i u sjajnom holivudskom vesternu Roberta Siodmaka ,,The Treasure of Aztecs“, jednog indijanskog poglavicu! Eto kakva je raskošna ličnost taj lik sa Nudola bio...

 

E da, Mirko je i rođeni ujak našeg, po mnogima najvećeg slikara, ikone francuske i jugoslovenske kulture – Dada Đurića. Tin Ujević mu je jednu izložbu u Sarajevu ovako otvarao: ,, Lutao je sa sanjarskom i pomalo pustolovnom dušom čak i do druge hemisfere. Prijatelj divljih elemenata, mora i hridina“...

I dovoljno je da vidite bilo koju Mirkovu sliku, pa da znate – koliko u njoj ima stihova njegovog boemskog druga Tina Ujevića.